یكی از زمینه‌های پویا و شوق‌انگیز نویسندگی، نوشتن زندگی‌نامه، شرح‌حال و خاطرات است. در دل بسیار كسانی

كه دست به قلم برده‌اند، این فكر كه شرح زندگی خود را روی كاغذ بیاورند، انگیزه شوق و حركت و تصمیم شده

است. بسیاری از شاهكارها و آثار ادبی نیز از همین راه آفریده شده‌اند و بسیاری از داستان‌های بلندی كه شرح

زندگی و ماجرای افراد گوناگون هستند،

در ژرفای خود، رنگی از زندگی نویسنده دارند؛ چرا كه در بسیاری ازموارد، قهرمانان داستان‌ها،

انعكاسی از شخصیت خود نویسنده‌اند. یادداشت روزانه و خاطره‌نویسی، علاوه بر ثبت و ضبط رویدادها، نوعی تمرین و ممارست در نویسندگی است. به همین دلیل، معمولاً توصیه می‌شود كه دفتریداشته باشید و هر روز،

وقایع روز، گفت‌وگوها، برخوردها و اندیشه‌های روز را در آن یادداشت كنید تا تجربه‌های

روزانه و اندیشه‌هایی را كه به ذهنتان رسیده است و نیز خاطره‌های روزانه خودتان را از گزند فراموشی در امان

نگاه دارید.

 می‌توان این كار را با طرح سؤال آغاز كرد. اینكه پدر و مادرم كجا هستند؟ چه تحصیلات و شغلی

دارند؟ در كجا به دنیا آمده‌ام؟ هنگام تولد، در كشورم و در دنیا چه اتفاق‌هایی رخ داده است؟ كودكی‌ام چگونه

گذشت؟ خاطرات دوران تحصیلی‌ام چه بود؟ چه اتفاق مهمی در خانواده رخ داد؟ و…

پس از پاسخ به این

پرسش‌ها، در حقیقت، آگاهی‌های لازم را در زندگی و شرح حال می‌آورید. حال بایسته است بر مبنای این آگاهی‌ها،

طرحی برای زندگی‌نامه خودتان تهیه كنید كه بخش‌های گوناگون زندگی‌نامه‌تان را نشان می‌دهد و اینكه از كجا آغاز ‌

كنید و كجا به پایان ببرید.

گاهی تنها برهه‌ای از زندگی آدمی به علت فراز و نشیب‌ها یا مسافرت مورد توجه برای نگارش قرار می‌گیرد.

سفرنامه‌نویسی نیز جزئی از زندگی آدمی است. در هنگام سفر، انسان با ناملایمات روبه‌رو می‌شود، با اشخاص

گوناگون آشنا می‌گردد و آداب و رسوم متفاوت را می‌بیند. آبادی‌ها و خرابی‌ها و انواع محیط‌های جغرافیایی، همراه

با محصولات گوناگون بومی هر منطقه را می‌بیند، با شیوه‌های گوناگون زندگی اقوام و اداره جوامع آشنا می‌شود و

در مجموع، با عظمت جهان، گستردگی فرهنگ‌ها، بدایع خلقت، انواع آب و هواها و تطابق انسان‌ها با مسائل

زیست محیطی، معماری‌ها و هنرها، افكار و اندیشه‌ها آشنا می‌شود. این همه معلومات و تجربه‌ها، دید او را

وسیع‌تر می‌سازد و سفرنامه‌نویسی را تسهیل می‌كند. سفرنامه‌نویسی به واقع، رهاورد تمام نكاتی است كه در حول

و حوش سفر حاصل می‌آید. سفرنامه و خاطرات آن چیزی است كه به سفر و حوادث آن مربوط می‌شود. بهترین

سفرنامه‌ها زمانی پدید می‌آید كه آدمی در یافتن جهانی بهتر، شعوری گران‌بهاتر، تفكری عالی‌تر و در پاسخ‌گویی به

احساس كنجكاوی انسان پدید آمده باشد. این سفرنامه‌ها از نگاه ژرف نویسنده به امور و پدیده‌های اطراف خود

شكل می‌گیرد. سفرنامه بسیاری از جهانگردان امروزه فواید تاریخی، جغرافیایی و مردم شناسی فراوانی در بر دارد

و گویای اطلاعات مربوط به مذهب و آیین‌های دینی، آداب و رسوم، روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ملل با

همدیگر است. برای مثال، آل احمد در سفرنامه حج خود كه با عنوان «خسی در میقات» نوشته شده، تنها به ذكر

محیط جغرافیایی و آب و هوا و ابعاد سنگ حجرالاسود یا تعداد زائران و ملیت آنان و به عبارت بهتر، ذكر ارقام و

آمار بسنده نكرده است. وی نقش استعمار را در میان مسلمانان، شیوه حكومتی آل سعود را بر عربستان،

عقب‌ماندگی ذهنی و فكری اعراب و برخی از مسلمانان و ده‌ها نكته قابل توجه دیگر را نیز از نظر گذرانده است.