مدرسه¬ی علمیه الزهرا (سلام الله علیها)
شهرستان دزفول
تحقیق پایانی سطح دو (کارشناسی)

عنوان
تربیت نفس اماره از دیدگاه اسلام

استاد راهنما :
آزاده جعفرزاده حریسی

پژوهشگر :
زهرا حسینوند

تابستان 1392

چکیده :
موضوع این پژوهش، تربیت نفس اماره از دیدگاه اسلام می باشد و هدف کلی در این پژوهش اگاهی بر تربیت پذیری نفس اماره، شناخت ویژگیها و راههای تربیتی آن بوده است. پی جویی گوهر حقیقی انسان از بدو خلقت به عنوان یکی از مهمترین و اصیل ترین نیازهای بشری همواره مورد توجه دانشمندان و حکما قرار گرفته است.
همچنین آیات و روایات بر اهمیت شناخت نفس، پی بردن به وجود دشمن درونی و پرداختن به آن تأکید کرده اند در تعریف نفس باید گفت که به عنوان یک عطیه الهی، امری مشکک و دارای مراتب است که از نظر ذات، مجرد بوده اما در مقام فعل وابسته به بدن مادی است. از طرف دیگر نفس واسطه وجود مادی و متعالی انسان می باشد که باید از هر گونه تعلق دنیایی فارغ شده و به اصل خود بازگردد.
آگاهی از ابعاد و شئون نفس، شالوده و زیر بنای برنامه های تربیت فردی و اجتماعی است. انسان کمال¬جو در مسیر تربیت نفس به واسطه تشکیکی بودن آن از پایین ترین مراتب وجود نفس ( یعنی نفس اماره ) شروع نموده و با اراده و اختیار خود مراحل تربیت آن یعنی ( تخلیه، تحلیه و تجلیه ) را می پیماید. و در این مسیر صعودی می تواند تا غایت وجود و تبدیل شدن به مظهر اسم الله و انعکاس دهنده صفات الهی پیش رود.
رتبه بندی نفس به این صورت می باشد، در مرتبه اول که هنوز تسلط عقل و رشد ایمان در فرد کامل نگشته است نفس اماره نام دارد و بعد از آن نفس با بیداری وجدان اخلاقی و تعلیم و تربیت به مرتبه نفس لوامه می رسد. و در مرحله پایانی با اکمال تربیت آن به مرتبه نفس مطمئنه نائل می شود.
در خصوص راهکارهای فردی تربیت نفس، باید گفت که در مرحله اول می بایست با انجام واجبات و ترک محرمات نفس را به تمرین و ممارست واداشت و در مرحله دوم با پاک کردن رذایل اخلاقی و ایجاد حسنات زمینه رشد و تعالی نفس را فراهم نمود. در مرحله پایانی نفس تزکیه شده و در مرتبه ای قرار می گیرد که آماده دریافت انوار و معارف ناب الهی می گردد.

کلید واژه : تربیت، نفس، نفس اماره